Jan Salie: lui of liever slim dan moe?

In ‘’Jan, Jannetje en hun jongste kind’’, een oud-burgerlijk verhaal van Everardus Potgieter, komt dat jongste kind, Jan Salie, er niet zo goed vanaf. Hij wordt omschreven als lui, gemakzuchtig en niet ijverig en braaf genoeg. Hij staat symbool voor de Nederlander net ná de Gouden Eeuw. Die het te licht opvat en daardoor verworden is tot vergane glorie. De bomen groeiden tot boven de wolken en die luxe is nu voorbij. Eigen schuld, dikke bult.

Veel moderne moralisten vinden dat ook van onze tijd. Opnieuw de geest van Jan Salie, lijkt het wel. Maar die omschrijving klopt plantaardig bezien in ieder geval niet. Kijk alleen eens naar de frisse aanblik van de Salie-bloemen op de bijgeplaatste foto! Salie is juist een actief panacee voor zeer veel doeleinden, zo lees je in alle Kruidenboeken. Een efficiënte, multifunctionele en krachtige ondersteuning voor mond, tandvlees, kno, luchtwegen, hormoonstelsel, liefdesleven, vruchtbaarheid, huid en slijmvliezen. En je hebt er maar weinig van nodig.

Het salie-type is een type met een sterke wil, die alles bekeken en op geheel eigen wijze doet en niet meteen met de meute meerent, maar eerst een eigen, weloverwogen plan maakt. Ze houden niet van hardlopers, want dat zijn in hun ogen doodlopers. Ze vliegen er nooit onbezonnen in, maar volgen hun eigen uitgewerkte idee. Salie is de beste plant om overmatig zweten te genezen, b.v. bij opvliegers, maar ook bij uitslovers. Ook dat is symbolisch: waarom zou je meer zweten dan per sé nodig is?

Salie staat ook eveneens voor een lang en weldadig leven. Oude uitdrukkingen als ‘’Waarom zou een mens sterven als hij Salie in zijn tuin heeft?’’ en ‘’Wie in de meimaand Salie eet, krijgt jaren bij de vleet!’’ verwijzen naar die schier onsterfelijke staat. Zo draagt een beetje Salie bij aan een langer en vruchtbaarder leven, ook al doordat het boze geesten (lees vooral: ‘’negativiteit’’) verdrijft. In Frankrijk wordt Salie aangeplant op kerkhoven ter verlichting van verdriet. Dat is immers de keerzijde van een langer leven: je maakt vaker mee dat er iemand uit jouw kring overlijdt als je oud(er) wordt.

Dus is het overigens buitengewoon vermakelijke verhaal van Potgieter wat de keuze van de plant betreft toch ook een beetje potsierlijk. Salie zet weliswaar niet overal meteen zijn tanden heel vasthoudend in, maar doet alles met een snufje meer intelligentie en raffinement. En is dus goed voor een langer en comfortabeler leven: they love it when a plan comes together.

Salie komt niet voor niets van het Latijnse woord ‘’salvere’’ en dat betekent ‘’genezen’’ ……. zij geneest ons allereerst eens van onze hypocriete uitsloverij: alleen een watje doet altijd zo verschrikkelijk zijn best!